Xeriscaping – tworzenie ogrodów oszczędzających wodę

Idea

Xeriscaping (z greckiego „xeros” – suchy; „scape” – rodzaj widoku; wzór krajobrazu) to styl w tworzeniu ogrodów, który początkowo wywodził się z regionów, gdzie dominują okresy suszy, a więc z ekosystemów pustynnych. Polega on na tworzeniu terenów zieleni ze świadomym wykorzystaniem roślin przystosowanych do warunków klimatycznych danego miejsca. Założenie takie tworzy się synergicznie z ukształtowaniem, nasłonecznieniem, wilgotnością i innymi cechami charakteryzującymi dany teren (także poprzez tworzenie odpowiednich uwarunkowań). W taki sposób, by znacznie ograniczyć lub nawet wyeliminować potrzebę podlewania.

Obecnie trend ten z powodzeniem stosuje się także w strefie klimatu umiarkowanego, zarówno w miastach, przestrzeniach zielonych, jak i w ogrodach przydomowych. Bynajmniej nie oznacza to, że takie założenia będą naśladownictwem krajobrazu pustynnego. Wręcz przeciwnie, mogą być komponowane zgodnie z genius loci – można starać się odzwierciedlać polskie ekosystemy łąkowe, polne i leśne, albo po prostu tworzyć różne kompozycje złożone z gatunków rodzimych, np. ogrody żwirowe.

Stanowisko

Miejsce, w którym planujemy usytuować ogród, rabatę, kwietnik etc. powinno zostać starannie przeanalizowane. Po pierwsze pod kątem jego ukształtowania – spływu powierzchniowego, nasłonecznienia i wilgotności. Po drugie gleby – celem zawsze powinna być żyzna ziemia o wysokiej zdolności retencji. Jeżeli zajdzie potrzeba, należy poprawić powyższe parametry w celu zminimalizowania ryzyka erozji gleby i zapewnieniu roślinom niezbędnych składników pokarmowych. Można tworzyć wzniesienia, tarasy, wypłaszczenia itd. Bardzo ważnym elementem jest ściółkowanie gleby, które dodatkowo chroni ją przed wysychaniem – sprawdzą się zrębki, kora, żwir etc.

Dobór gatunkowy

Rośliny dobieramy względem odporności na suszę. Szczególnie cenne są gatunki rodzime, ale wykorzystuje się także obce, m.in. śródziemnomorskie i różne sukulenty. Istotne jest grupowanie roślin podług ich podobieństw w zapotrzebowaniu na wodę i światło słoneczne. Stosujemy piętrowość – gatunki o mniejszych wymaganiach wilgotnościowych sadzimy wyżej, a te o większych w niższych punktach. Rośliny wyższe mogą ocieniać niższe i chronić glebę przed nadmiernym parowaniem wody. Xeriscaping zdecydowanie unika, powszechnych i niestety wodochłonnych, trawników. Zamiast nich lepiej zastosować rośliny okrywowe lub murawę z rodzimych traw. Nie stosujemy gatunków inwazyjnych.

Dobierając właściwie gatunki można: • stworzyć ogród bazujący tylko na wodzie deszczowej; • podlewać tylko określone gatunki/grupy roślin; • zastosować nawadnianie kropelkowe.

Oczywiście przez jakiś czas po posadzeniu roślinom należy zapewnić stale wilgotne podłoże. Warto też gromadzić wodę opadową, może się przydać. Dobrze sprawdzi się nawożenie dolistne i naturalne za pomocą kompostu.

Zalety

• Mniejsze zużycie wody (o 30-50%) i wydajne nawadnianie
• Mniejsza pracochłonność pielęgnacyjna
• Zastosowanie gatunków rodzimych, zwiększenie bioróżnorodności
• Neutralizacja miejskich wysp ciepła

Byliny – przykłady

Astry (Aster sp.), barwinek pospolity (Vinca minor), bodziszki (Geranium sp.), czyśćce (Stachys sp.), dziewanny (Verbascum sp.), floksy (Phlox sp.), goździki (Dianthus sp.), kosaćce (Iris sp.), jeżówki purpurowe (Echinacea purpurea), kocanki piaskowe (Helichrysum arenarium), kocimiętki (Nepeta sp.), krwawniki (Achillea sp.), macierzanki (Thymus sp.), mikołajki (Eryngium sp.), perowskie łobodolistne (Perovskia atriplicifolia), pustynniki (Eremurus sp.), rozchodniki (Sedum sp.), szałwie (Salvia sp.), wilczomlecze (Euphorbia sp.), różne gatunki roślin cebulowych i traw ozdobnych

Rośliny jednoroczne – przykłady

Cynie wytworne (Zinnia elegans), chabry piżmowe (Centaurea moschata), kosmosy podwójnie pierzaste (Cosmos bipinnatus), kosmosy siarkowe (Cosmos sulfureus), maki polne (Papaver rhoeas), słoneczniki roczne (Helianthus annus), werbeny patagońskie (Verbena bonariensis), żmijowce babkowate (Echium plantagineum)

Drzewa i krzewy – przykłady

Amorfy (Amorpha sp.), berberysy (Berberis sp.), budleje (Buddleja sp.), dęby (Quercus sp.), głogi (Crataegus sp.), grusze (Pyrus sp.), jałowce (Juniperus sp.), karagany (Caragana sp.), klony polne (Acer campestre), lawendy (Lavendula sp.), miłorzęby dwuklapowe (Ginkgo biloba), perukowce (Cotinus sp.), pięciorniki (Potentilla sp.), robinie (Robinia sp.), rokitniki (Hippophae sp.), sosny górskie (Pinus mugo), sosny zwyczajne (Pinus sylvestris), świdośliwy (Amelanchier sp.), żarnowce (Cytissus sp.)