Który kraj chroni najwięcej nowych odmian roślin?
Na tytułowe pytanie wiele osób odpowie bez zastanawiania, że Holandia. Tu jednak czeka nas niespodzianka. Według najnowszych danych UPOV w 2022 r. to chińskie wnioski dotyczące ochrony nowych odmian roślin stanowiły aż 42% wszystkich zgłoszonych na świecie do tej organizacji. Mało kto uświadamia sobie, że w ostatnich dwóch dekadach Chiny wyrosły na jednego z większych dostawców nowości odmianowych roślin (użytkowych i ozdobnych łącznie).
Czym jest UPOV?
UPOV, czyli Międzynarodowa Unia Ochrony Nowych Odmian Roślin, jest organizacją międzynarodową, której celem jest ochrona praw odmian roślin. UPOV została założona w 1961 roku. Według danych z kwietnia 2023 r. skupia obecnie 78 państw członkowskich.
Głównym celem UPOV jest promowanie innowacji w rolnictwie poprzez zapewnienie ochrony prawnej dla nowych odmian. Ochrona taka umożliwia hodowcom uzyskiwanie zwrotu z inwestycji w badania i rozwój, czerpanie korzyści z własnych innowacji i jednocześnie przyczynianie się do postępu w rolnictwie.
UPOV ustanawia ramy prawne, które zapewniają ochronę praw odmian roślin na szczeblu międzynarodowym. Państwa członkowskie UPOV są zobowiązane do wprowadzenia odpowiednich przepisów krajowych, które chronią prawa hodowców do swoich odmian roślin. Polska jest członkiem UPOV od 1989 r.
Holandia już nie przewodzi w rankingu
UPOV prowadzi statystyki dotyczące liczby odmian wszystkich roślin (nie tylko ozdobnych) corocznie zgłaszanych do ochrony w krajach członkowskich. W 2002 r. z Niderlandów pochodziło aż 20% wszystkich zgłoszeń dotyczących ochrony prawnej odmian i kraj ten był na pierwszym miejscu pod tym względem w światowym rankingu. Drugie miejsce zajmowały wtedy Stany zjednoczone (14% zgłoszeń), a trzecie – Niemcy (12%). 10 lat później, w 2012 r. Holandia (18%) i USA (13%) nadal utrzymały swoje miejsce w rankingu. Na trzecią pozycję wysforowały się już wtedy Chiny z 11% wniosków dotyczących ochrony.
Liczba zgłoszeń roślin do ochrony prawnej w 2002, 2012 i 2022 r., źródło: UPOV
Wszystko zmieniło się w 2022 r. Według statystyk UPOV wtedy pozycję lidera bardzo zdecydowanie przejęły Chiny (46%), a kolejne miejsce zajęły, odpowiednio, Holandia (11%) i Stany Zjednoczone (8%).
Chiny nowym liderem
Drogę Chin do pierwszego miejsca w rankingu UPOV otwarło wejście w życie w tym kraju w 1997 r. „Przepisów w sprawie ochrony nowych odmian roślin Chińskiej Republiki Ludowej”. W 1999 r. Chiny oficjalnie przystąpiły do organizacji UPOV. W ten sposób stały się szybko nowym światowym liderem pod względem ochrony odmian roślin. Zapewne jeszcze tego nie zauważamy, bo większość chińskich odmian jest na razie chroniona na rynku lokalnym. W przypadku ozdobnych gatunków szkółkarskich chińskie nowości docierają do Europy na razie rzadko. A jeśli już, to zazwyczaj poprzez zagranicznych producentów lub agencje, które zarządzają prawami do nich na rynku unijnym.
10 pierwszych członków UPOV pod względem liczby wydanych praw do ochrony odmian roślin
To, że Chiny będą coraz bardziej rozwijać także hodowlę roślin ozdobnych nie powinno nas dziwić. Wystarczy sobie uświadomić, że pod względem powierzchni upraw kraj ten, z 740 954 ha, jest obecnie największym na świecie producentem drzewiastych roślin ozdobnych. Co ważne, przydatnych do uprawy w różnych strefach klimatycznych. A wraz z produkcją rozwija się tam również hodowla. Zapotrzebowanie na ozdobny materiał szkółkarski jest w tym kraju ogromne ze względu na rozbudowę miast, które obecnie stają się coraz bardziej zielone.
Na koniec warto dodać, że w statystykach za 2022 r. znalazła się również Polska. Z naszego kraju pochodziło w tym roku 131 zgłoszeń dotyczących ochrony prawnej odmian. Zajęliśmy pod tym względem 20 miejsce w tabeli. Pierwszą dziesiątkę zajęły Chiny – 12 357, Holandia – 2874, USA – 2120, Wielka Brytania – 1657, Francja – 1167, Niemcy – 920, Japonia – 668, Szwajcaria – 653, Rosja – 591 i Korea Południowa – 457.
