Na terenach, gdzie zimą używa się soli drogowej, pasy roślinności wzdłuż dróg narażone są na uszkodzenia w wyniku zasolenia gleby oraz kontaktu z roztworem soli, który opada bezpośrednio na rośliny. W miastach na stres z powodu zasolenia narażone są głównie drzewa i krzewy sadzone w odległości do 5 m od krawężnika jezdni. Dalej od drogi EC gleby zmniejsza się, jednak efekt zasolenia w wyniku używania soli drogowej sięga nawet do 10 m od krawężnika. Wysokie zasolenie gleby może być śmiertelne dla wielu drzew rosnących w takich warunkach. Z tego powodu bardzo ważny jest dobór gatunków, z których tylko nieliczne radzą sobie z podwyższonym zasoleniem w tych najtrudniejszych obszarach aglomeracji miejskich.
Objawy uszkodzeń
Oznakami uszkodzenia roślin wynikających ze wzrostu zasolenia gleby lub kontaktu z roztworem soli mogą być m.in. zmiana koloru liści i igieł oraz więdnięcie. Nekrozy liści postępują zwykle od ich brzegów do podstawy. Inne objawy to przedwczesne opadanie liście i igieł, nekrozy pąków i pędów, czy więdnięcie młodych przyrostów. Warto pamiętać, że w pierwszych latach drzewa mogą nie wykazywać oznak trwałego uszkodzenia, które zazwyczaj pojawiają się jednak po kilku sezonach.
Właściwy gatunek na właściwe stanowisko
Rozważając drzewa do sadzenia w miastach należy zwrócić uwagę na miejsce, w którym będą rosły. Popularne na przykład ostatnio lipy drobnolistne ‘Rancho’ czy ‘Greenspire’ są bowiem przydatne ze względu na pokrój korony także do lokalizacji wzdłuż ulic, ale najlepiej tych, w których nie będą narażone na działanie soli drogowej z jezdni zimą.
Z tego powodu nie powinny być wykorzystywane np. na wąskich (o szerokości poniżej 10 m) pasach rozdzielających jezdnie. W takich miejscach sprawdzą się za to np. klony polne, robinie akacjowe, glediczje trójcierniowe, oliwniki wąskolistne, niektóre jesiony, dęby czerwone czy perełkowce japońskie.
fot. W. Górka
fot. W. Górka
fot. W. Górka
Wybrane drzewa wrażliwe na zasolenie gleby oraz kontakt z roztworem soli*:
Acer platanoides
Acer pseudoplatanus
Aesculus hippocastanum
Alnus incana
Berberis vulgaris
Carpinus betulus
Cornus mas
Cornus sanguinea
Coryllus avellana
Cotoneaster horizontalis
Fagus sylvatica
Ligustrum vulgaris
Picea abies
Pinus sylvestris
Prunus avium
Pyracantha coccinea
Quercus petraea
Rhamnus cathartica
Rosa canina
Rosa rubiginosa
Rubus fruticosus
Salix purpurea
Sambucus nigra
Sambucus racemosa
Sorbus aria
Sorbus aucuparia
Taxus baccata
Tilia argentea
Tilia cordata
Tilia platyphyllos
Ulmus carpinifolia
Ulmus glabra
* za Božena Šerá “Salt-tolerant trees usable for Central European cities”
Wybrane drzewa i krzewy tolerancyjne wobec zasolenia gleby oraz kontaktu z roztworem soli*:
Gatunek | Zasolenie gleby | Kontakt z roztworem soli |
Acer campestre | tak | tak |
Acer platanoides | nie | tak |
Acer pseudoplatanus | nie | tak |
Acer tataricum | tak | nie |
Aesculus carnea | nie | tak |
Aesculus hippocastanum | nie | tak |
Ailantus altissima | tak | tak |
Alnus cordata | tak | nie |
Alnus glutinosa | tak | nie |
Alnus sp. | tak | nie |
Amelanchier sp. | tak | nie |
Betula pendula | tak | nie |
Caragana arborescens | tak | tak |
Coryllus colurna | tak | nie |
Eleagnus angustifolia | tak | tak |
Fraxinus excelsior | tak | tak |
Fraxinus sp. | tak1 | nie |
Gleditsia triacanthos | tak | tak |
Hippophae rhamnoides | tak | tak |
Hippophae salicifolia | tak | nie |
Juniperus sp. | nie | tak |
Laburnum sp. | tak | nie |
Ligustrum vulgaris | tak | nie |
Lonicera sp. | tak | tak |
Lonicera tatarica | tak | tak |
Lonicera xylosteum | tak | tak |
Lycium barbatum | tak | tak |
Picea pungens | tak | tak |
Pinus mugo | tak | nie |
Pinus nigra | tak | tak |
Platanus sp. | tak | nie |
Populus alba | tak | nie |
Populus balsamifera | tak | nie |
Populus × beroninensis | tak | nie |
Populus × canadensis | tak | nie |
Populus × canescens | tak | tak |
Populus nigra | tak | nie |
Populus simonii | tak | nie |
Populus tremula | tak | nie |
Prunus spinosa | tak | nie |
Quercus robur | tak | nie |
Quercus rubra | tak | tak |
Quercus sp. | tak2 | nie |
Ribes alpinum | tak | tak |
Ribes aureum | tak | nie |
Robinia pseudoacacia | tak | tak |
Robinia sp. | nie | tak3 |
Rosa rugosa | tak | tak |
Salix alba | nie | tak |
Sambucus nigra | tak | nie |
Sophora japonica | tak | tak |
Sorbus aria | tak | nie |
Sorbus aucuparia | nie | tak |
Sorbus intermedia | tak | nie |
Spirea vanhouttei | tak | nie |
Symphoricarpos albus | tak | nie |
Syringa vulgaris | tak | tak |
Tamarix sp. | tak | tak |
Ulmus glabra | nie | tak |
Ulmus minor | nie | tak |
Ulmus pumila | nie | tak |
Ulmus × hollandica | nie | tak |
Viburnum lantana | tak | nie |
* za Božena Šerá “Salt-tolerant trees usable for Central European cities”
1 F. americana, F. angustifolia, F. biltmoreana, F. ornus, F. pennsylvanica, F. xanthoxyloides
2 Q. acutissima, Q. bicolor, Q. castaneifolia, Q. cerris, Q. coccinea, Q. dentata, Q. ellipsoidalis, Q. frainetto, Q. × hispanica, Q. Ilex, Q. imbricaria, Q. ithaburensis, Q. libani, Q. macranthera, Q. palustris, Q. petraea, Q. phellos, Q. pontica, Q. pubescens, Q. pyrenaica, Q. shumardii, Q. suber, Q. turneri, Q. velutina
3 R. × ambigua, R. × margaretta, R. viscosa
Dzień dobry!
Odkryłam właśnie Państwa portal i nie mogę przestać czytać. Gratuluję! W czasach, kiedy wartość zieleni w miastach odczuwa już każdy, przygnębia ignorowanie aktualnej wiedzy przez zarządzających. Uparte trwanie przy zwyczajach, które powodują pogarszanie stanu zadrzewień, a przez to warunków życia ludzi, jest niestety cały czas wielkim problemem. Trudno to pojąć, ale tak właśnie jest, jeśli chodzi o dobór gatunkowy nowych nasadzeń przyulicznych. Bardzo dziękuję za propagowanie tych wszystkich tak bardzo potrzebnych wiadomości. Oby jak najwięcej zielonych (nomen omen…) decydentów chciało sięgać po te cenne wskazówki. Patrzenie na kolejne lipy drobnolistne sadzone przy ulicach, gdzie sól je zabije, załamuje nadzieje, które powinny dawać nowe drzewa w mieście. Wydaje się olbrzymie pieniądze na pozorowane zazielenianie i jest to naprawdę bardzo poważny problem.