Bryła korzeniowa – większa nie zawsze lepsza 

Zalecenia i normy

W Europie, w tym w Polsce, przyjmuje się, że dla wykopywanego drzewa o obwodzie pnia 12-14 cm (mierzonego 1 m ponad powierzchnią podłoża), bryła korzeniowa powinna mieć średnicę 45-55 cm, a dla tego o obwodzie 25-30 cm – już 75-100 cm (według „Zaleceń Jakościowych Związku Szkółkarzy Polskich”).  W USA normą jest10 cali średnicy bryły na każdy cal średnicy pnia, mierzonej na wysokości 6 cali powyżej poziomu podłoża (dla drzew o średnicy do 4 cali) lub 12 cali (powyżej 4 cali średnicy pnia).

Wielu szkółkarzy kopie jednak drzewa i krzewy z bryłą większą niż zalecana. Ogólnie można przyjąć, że drzewa o luźnym systemie korzeniowym wymagają kopania z większą bryłą, niż te o zwartym systemie korzeni. Wielkość bryły może zależeć także od wilgotności gleby w okresie wykopywania (w przypadku suszy często pozyskuje się większe), czy też zaleceń odnośnie logistyki transportu (maksymalny ciężar). Nawet największa bryła korzeniowa nie zagwarantuje jednak braku problemów po przesadzeniu rośliny, jeżeli w szkółce nie zadbano o prawidłowy rozwój jej systemu korzeniowego.  

Zbudować mocny system korzeniowy w polu

Rozmiar bryły korzeniowej robi różnicę, ale nie zawsze. W tym przypadku „większy znaczy lepszy” tylko wtedy, gdy pozwoli na zamknięcie w bryle korzeniowej większej liczby korzeni. Gorzej, jeżeli jej powiększenie będzie skutkować jedynie „zapakowaniem” dodatkowej ilości „pustego” podłoża, co ma czasami miejsce.

Obfity i silny system korzeniowy w górnej warstwie podłoża jest wynikiem szkółkowania (przesadzania) drzew lub podcinania ich korzeni. Oba zabiegi pobudzają korzenie do gęstego rozwoju w górnej warstwie gleby, a nie do rośnięcia w głąb.

Liczne doświadczenia wskazują, że na obfity rozwój korzeni ogromny wpływ ma sposób nawadniania. Jednym n najlepszych pod tym względem jest nawadnianie kroplowe. Odpowiednio użyty system może być ogromną pomocą w stymulowaniu rozwoju zwartego systemu korzeniowego drzew. Korzenie mają bowiem tendencję do wędrowania w glebie za wodą. W przypadku systemu kroplowego woda pozostaje blisko powierzchni. W tej warstwie ​​korzenie „pokarmowe” rozwijają się najsilniej, gęsto i na boki, starając się wychwycić całą docierającą do nich wodę. Oczywiście niezwykle ważne jest również dostarczanie tej wody w odpowiedniej ilości i czasie. Po pierwsze, aby nie doprowadzić do zalania gleby, które poprzez brak dostępu tlenu szkodzi korzeniom. Po drugie, zbyt częste nawadnianie może sprawić, że roślina nie będzie tworzyć bardziej rozbudowanego systemu korzeniowego.       

Szersza niż wyższa

Jeżeli uda się wyprodukować drzewo z szerokim i gęstym systemem korzeniowym, można twierdzić, że większa bryła korzeniowa to dla niego lepsza jakość. Należy jednak pamiętać, że określenie „większa” dotyczy przede wszystkim jej średnicy poziomej, ale nie pionowej.  Szersza bryła obejmuje więcej korzeni żywicielskich i gleby bogatej w składniki odżywcze, a mniej nieproduktywnej gleby podpowierzchniowej. „Niższa” bryła korzeniowa eliminuje nadmiar gleby bez korzeni. Dodatkowo owalny kształt bryły korzeniowej zapewnia jej bardziej płaski spód. To ułatwia logistykę transportu i umożliwia kopanie płytszych otworów podczas sadzenia roślin na miejscu docelowym.